Op 27 mei bracht de Onderwijsinspectie een belangrijk signaal naar buiten: scholen moeten structureel en open praten over sociale veiligheid. Niet alleen bij incidenten, maar als doorlopend gespreksonderwerp.
Niet alleen binnen de schoolleiding, maar als gezamenlijke opdracht van het hele team.
Dit raakt aan wat we op veel scholen zien:
📉 Leerlingen voelen zich vaak minder veilig dan gedacht.
📣 Onderwijsprofessionals voelen zich soms handelingsverlegen bij grensoverschrijdend gedrag, signalen van ondermijning of zorgelijke thuissituaties.
Veiligheid begint met taal, vertrouwen en samenwerking
Sociale veiligheid draait niet alleen om pestprotocollen of incidentenregistratie.
Het gaat over:
- het durven benoemen van zorgen,
- het herkennen van subtiele signalen van criminele beïnvloeding en uitval,
- en het tijdig betrekken van de juiste mensen, zonder oordeel maar met verantwoordelijkheid.
Het vraagt om een schoolcultuur waarin openheid, vertrouwen en samenwerking centraal staan. Waarin iedereen – van conciërge tot schoolleider – weet:
👉 “Ik hoef het niet alleen te doen.”
Hoe kun je dit oppakken als school?
- Maak sociale veiligheid een vast thema in overleggen
- Train personeel in signalerende gesprekken
- Zorg voor zichtbaar en benaderbaar zorgteam
- Verbind met partners als jongerenwerk en wijkteams
- Bevorder een open meldcultuur
- Geef leerlingen ruimte om zich te uiten
Van incidentenbeleid naar een gedragen veiligheidscultuur
De Inspectie roept op tot meer dan een actieplan. Het gaat om het creëren van een cultuur waarin veiligheid voortdurend aandacht krijgt: in taal, in gedrag én in beleid.
In mijn werk met scholen zie ik dat het helpend is om dit proces op te bouwen rond drie pijlers:
- Bewustwording: Wat speelt er onder de oppervlakte? Wat zien we, en wat nog niet?
- Bereidheid: Zijn we bereid om te handelen – ook als het spannend of ongemakkelijk is?
- Bekwaamheid: Hebben we de juiste kennis, vaardigheden en structuur om dat goed te doen?
Helpende handreiking nodig?
Sommige scholen doen dit al structureel, andere zijn zoekende. Wat belangrijk is om te weten: je hoeft het niet alleen te doen. Er zijn tools, werkvormen, gesprekstechnieken, analyses en trainingen beschikbaar die hierbij kunnen helpen.
➡️ Kijk op www.jennifervandenbroek.nl/scholing of stuur een berichtje.
📎 Onderwijsinspectie adviseert scholen: ‘Praat meer over sociale veiligheid’
